In beeld
Eisen gelijkheid: gezondheidszorg voor trans personen als een recht, geen luxe
gepubliceerd 11 april 2024
Trans mensen zijn in gevaar. We hebben het over een transfobe samenleving waarvan de regels en voorschriften het voor trans mensen steeds moeilijker maakt om de zorg te krijgen die ze nodig hebben. Het is essentieel – vooral tijdens een politiek jaar – om licht te werpen op de behoeften van trans mensen en hoe ze te ondersteunen.
Transgender personnen zijn lange tijd het slachtoffer geweest van regels en voorschriften die het voor hen erg moeilijk hebben gemaakt om de gezondheidszorg te krijgen die ze nodig hebben. Met dit artikel onderstrepen we meerdere aspecten die moeten veranderen om de levenskwaliteit van trans personen te verbeteren.
Maar eerst; wat verstaan we onder transgender personnen? Een trans persoon is iemand wiens genderidentiteit niet overeenkomt met het geslacht dat die bij de geboorte heeft gekregen. Simpel gezegd: hun innerlijke gevoelens komen niet overeen met het label van man of vrouw dat ze bij hun geboorte kregen op basis van hun primaire geslachtskenmerken. Transgender is een overkoepelende term die iedereen omvat die zich zo voelt, niet alleen trans mannen/vrouwen, maar ook niet-binaire mensen.
Naast steun en respect is de toegang tot zorg een centraal aspect van het welzijn van trans personen. Het is allereerst essentieel om onderscheid te maken tussen de ten onrechte pathologisering van transidentiteit en de behoefte aan psychosociale ondersteuning.
Pathologisering in de transgenderzorg uitdagen Percepties transformeren: een einde maken aan de pathologisering van transgenderervaringen
Transidentiteit wordt lange tijd beschouwd als een psychiatrische stoornis (1). In België duurde het tot 2017 voordat transidentiteit bij wet gedepsychiatreerd werd. Voordien was het de wet uit 2007 die de trajecten van trans personen regelde door middel van maatregelen die transidentiteit als een pathologie presenteerden. Het is echter belangrijk op te merken dat “deze verandering in de nomenclatuur niet kan worden gepresenteerd als voldoende voor de depathologisering van gezondheidszorgtrajecten, die nog steeds heel vaak onderworpen zijn aan psychiatrische diagnoses (1).” Zoals gezondheidssocioloog Anastasia Meidani zegt, bevinden trans personen zich al lang “te dicht bij de diagnose, te ver van de zorg” (1) en deze visie blijft vandaag de dag bestaan.
Het is belangrijk om te herhalen: transidentiteit is geen ziekte. Leden van de transgendergemeenschap lopen echter een verhoogd risico op psychische problemen als gevolg van omgevingsfactoren. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat 50% tot 90% van de trans personen in hun leven te maken zal krijgen met intimidatie dat verband houdt met hun genderidentiteit en dat minstens 25% het slachtoffer zal worden van haat misdaad (2). Deze discriminatie kan zowel in de publieke als in de private sfeer voorkomen. Deze discriminatie heeft ook gevolgen voor de werkgelegenheids- en huisvestingssector, wat bijdraagt aan precaire situatie van trans personen.
Een zware tol van het psychologische welzijn van trans personen
Deze meervoudige discriminatie is de bron van het psychisch lijden van trans personen. Uit het onderzoek van Heylens et al. uit 2013 bleek dat 60% van de deelnemers last had van stemmingsstoornissen (depressie en bipolariteit) en 28% van angststoornissen. Deze prevalentie van verhoogde kwetsbaarheid op het gebied van geestelijke gezondheid komt zelfs nog vaker voor onder trans jongeren. Uit een recent Deens onderzoek is ook gebleken dat het risico om door zelfmoord te overlijden 3,5 keer hoger is voor leden van de transgemeenschap (3). Deze alarmerende cijfers getuigen van de gevolgen van systemische discriminatie en de verwaarlozing van de transgendergemeenschap door de overheid en de medische sector.
Dringende behoefte aan een betere psychologische zorg voor trans personen
In deze context vragen wij de volgende regering om in haar programma concrete acties en financiële middelen voor te stellen om een betere zorg voor trans personen in het psycho- socio-medische systeem te garanderen, in het bijzonder de toename van het aantal vergoede psychotherapiesessies. , een beter terugbetalingstarief (of zelfs gratis voor bepaalde sociale statussen zoals BIM of VIPO). betere opleiding van gezondheidswerkers met betrekking tot de specifieke kenmerken van trans personen in de psycho-socio-medische omgeving, evenals betere ondersteuning van zorg voor trans personen door onderlinge verzekeringsmaatschappijen.
Het is dringend nodig om enerzijds op federaal niveau actie te ondernemen om discriminatie en geweld tegen trans personen, zowel systemisch als maatschappelijk, te bestrijden; en aan de andere kant om trans personen te ondersteunen, of het nu gaat om de uitdagingen van hun dagelijks leven of hun transitietraject.
Er moeten concrete middelen en acties worden geïmplementeerd om de onzekerheid van trans personen op het gebied van de gezondheid te bestrijden. Toegang hebben tot gezondheidszorg op maat is een fundamenteel recht en geen luxe.
Zelfbeschikking versterken: toegankelijke gezondheidszorg keuzes voor trans personen
Als het over trans personen gaat, wordt er vaak veel aandacht besteed aan de medische transitie (of het nu gaat om hormonen en/of een operatie). Het is echter belangrijk op te merken dat niet alle trans personen met hormoontherapie willen beginnen en/of operaties willen. Transgender zijn betekent niet noodzakelijkerwijs een (medische) transitie; Het is absoluut noodzakelijk om hun relatie tot gender niet systematisch en automatisch te medicaliseren. Het is echter net zo belangrijk om deze keuzes toegankelijk te maken voor degenen die ze willen verkennen. Vooral omdat verschillende onderzoeken samenkomen op basis van de observatie dat hormonale en chirurgische therapieën voor trans personen in verband kunnen worden gebracht met een afname van het aantal depressies en angstgevoelens, evenals met een algehele verbetering van de kwaliteit van leven (4). Tenslotte is het belangrijk op te merken dat niet iedere trans persoon die voor een transitie kiest, dat op dezelfde manier doet. Sommigen voelen misschien niet de behoefte om iets te veranderen, sommigen voelen zich misschien tevreden met alleen een sociale transitie (het veranderen van hun naam en/of voornaamwoorden), en anderen voelen misschien de behoefte om medisch over te stappen en een van de vele beschikbare opties te gebruiken (hormonen, operaties, stemtraining, ontharing, puberteitblokkers, enz.), maar welke het ook zijn, trans personen moeten het recht hebben om dat zelf te beslissen en ervoor te zorgen dat de door hen gewenste optie voor hen beschikbaar is. Het probleem ligt in het feit dat het starten van een medische transitie niet zo toegankelijk is als zou moeten. Dit komt door een aantal verschillende factoren.
Ten eerste hebben we toegang tot informatie. Veel medische professionals zijn niet opgeleid om met de eisen van trans personen om te gaan en kunnen daardoor geen goede zorg verlenen. En voor trans personen zelf kan het lastig zijn om opgeleide medische professionals te vinden die hun vragen kunnen beantwoorden. Dan is een van de grootste hindernissen de kwestie van prijs. Medisch transitioneren is erg duur, terwijl dat eigenlijk niet zo zou moeten zijn. Hormoontherapie en puberteitblokkers worden slechts gedeeltelijk vergoed, stemtraining wordt meestal maar voor een paar sessies gedeeltelijk vergoed, operaties worden niet (volledig) vergoed en ontharing ook niet terwijl beide duizenden euro's kosten, en je kunt de vergoeding voor gynaecologische/andrologische behandelingen kwijtraken als u wijzigt uw geslachtsmarkering op uw identiteitsbewijs.
Pleiten voor toegankelijke transspecifieke zorg
Hoewel de toegang tot zorg tegenwoordig niet langer de diagnose van transidentiteit als pathologie vereist, is dit niet het geval voor de dekking ervan door onderlinge verzekeringsmaatschappijen. Om toegang te krijgen tot vergoedingen en verschillende transspecifieke behandelingen moet een psychiater bevestigen dat de persoon “symptomen van genderdysforie vertoont of een diagnose heeft gekregen, volgens de DSM-5 definitie” (5).
Hoewel de wet van 2017 vooruitgang biedt op het gebied van de rechten van trans personen, moet er nog een lange weg worden afgelegd om respectvolle en welwillende overwegingen jegens trans personen in psycho socio-medische omgevingen te bereiken, vooral met betrekking tot de trajecten van trans kinderen. We eisen betere financiële steun voor transspecifieke gezondheidszorg en een verbetering van het Belgische wetgevingskader met betrekking tot transidentiteit. Het is dringend noodzakelijk om een eerlijk en consistent terugbetalingssysteem voor transspecifieke gezondheidszorg op te zetten. Naast de huidige gratis wijzigingen van voornaam en "geregistreerd geslacht", is het noodzakelijk dat onderlinge verzekeringsmaatschappijen specifieke trans-gezondheidszorg dekken, of het nu gaat om psychologische ondersteuning of mogelijke medische overgangsprocedures (hormonen, chirurgie, enz.) De verandering van het “geregistreerde geslacht” moet ook niet langer een belemmering vormen voor de terugbetaling van genderspecifieke gezondheidszorg, zoals momenteel het geval is. Ten slotte is het essentieel om het aantal vergoede psychologische ondersteuningssessies te verhogen. Ook eisen wij het zelfbeschikkingsrecht van minderjarigen vanaf 16 jaar, of het nu gaat om de verandering van “geregistreerd geslacht”, het faciliteren van de naamsverandering van trans kinderen of de terugbetaling van puberteitblokkers.
Carte blanche opgesteld door RainbowHouseBrussels
Bronnen :
(1) Alessandrin, A. (2023). La santé des personnes trans. Questions De Santé Publique, 47, 1–8. https://doi.org/10.1051/qsp/2023047
(2) Newcomb, M. E., Hill, R., Buehler, K., Ryan, D. T., Whitton, S. W., & Mustanski, B. (2019). High burden of mental health problems, substance use, violence, and related psychosocial factors in transgender, Non-Binary, and gender diverse youth and young adults. Archives of Sexual Behavior, 49(2), 645–659. https://doi.org/10.1007/s10508-019-01533-9
(3) Afp, L. M. A. (2023, July 6). Pour les personnes transgenres, le risque de faire une tentative de suicide est près de huit fois plus important, selon une étude danoise inédite. Le Monde.fr. https://www.lemonde.fr/international/article/2023/07/06/pour-les-personnes-transgenres-le-risque-de-faire-une-tentative-de-suicide-est-pres-de-huit-fois-plus-important-selon-une-etude-danoise-inedite_6180851_3210.html
(4) Baker, K., Wilson, L. M., Sharma, R., Dukhanin, V., McArthur, K., & Robinson,K. A. (2021b). Hormone therapy, Mental Health, and Quality of Life among Transgender People: A Systematic review. Journal of the Endocrine Society, 5(4). https://doi.org/10.1210/jendso/bvab011
(5) Institut national d’assurance maladie-invalidité. (n.d.). avenant à la convention entre le comité de l’assurance soins de santé de l’institut national d’assurance maladie-invalidité et le centre hospitalier universitaire de Liège, pour le centre d’accompagnement de la transidentité de liege. in riziv – inami dienst geneeskundige verzorging – service des soins de santé.