In beeld
COVID-19 en de impact op migranten
gepubliceerd 10 juni 2020
De COVID-19 pandemie treft iedereen overal en het verdiept bestaande ongelijkheden. Migranten, vooral wanneer ze zich in een irreguliere situatie bevinden, zijn bijzonder kwetsbaar voor de impact van de pandemie. Zij kunnen moeilijkheden ondervinden om toegang te krijgen tot de gezondheidszorg en andere hulpverlenende diensten. Bovendien zijn zij onderhevig aan toenemende stigmatisering en discriminatie, en riskeren ze inkomensverlies als gevolg van minder gunstige arbeidsvoorwaarden. Arbeidsmigranten staan in de frontlinie van de response op COVID-19, terwijl ze minder gunstige arbeidsvoorwaarden genieten die ook een directe impact kunnen hebben op hun gezondheid. Voor migranten die afhankelijk zijn van sekswerk hebben de crisis en de daaruit voortvloeiende regels van social distancing het inkomen en de bescherming ontnomen. Hierdoor krijgen ze te maken met een nog meer precaire financiële staat en huisvestingssituatie. De organisatie UTSOPI, een collectief van sekswerkers in België, heeft een gids ontwikkeld voor sekswerkers tijdens de COVID-crisis en Alias, een vereniging voor mannelijke sekswerkers in Brussel, heeft een video gemaakt over de veiligheid van sekswerkers die online werken.
Voor migranten in opvang of detentie of voor personen die net zijn aangekomen die internationale bescherming nodig hebben, zijn de omstandigheden ook bijzonder uitdagend. Zij hebben soms geen zekerheid over hun procedure, hun begeleidings- en groepsactiviteiten worden vaak opgeschort, en ze zijn mogelijk niet in staat om zichzelf te isoleren.
Zoals de afgelopen weken vaak is gebleken, worden gemarginaliseerde gemeenschappen (zoals de LGBTQI+ gemeenschap) bijzonder hard geraakt door de COVID-crisis. Bovendien brengt deze onzekere tijd ook een toename van discriminatie en stigmatisering met zich mee waarbij mensen die worden beschouwd als migranten en/of LGBTQI+ worden beschuldigd voor COVID-19.
De huidige crisis heeft gevolgen voor de fysieke, financiële en emotionele veiligheid van onze doelgroep en zal waarschijnlijk een groot aantal LGBTQI+ mensen in de nabije toekomst dwingen te migreren. Ondertussen, met de abrupte sluiting van de grenzen, stranden veel migranten op doorreis. Bovendien vluchten LGBTQI+ migranten – anders dan de meeste migranten – niet alleen voor juridische vervolging, maar vaak ook voor gemeenschappen of culturen die hen niet steunen. Dit betekent dat ze bij hun aankomst in Europa meestal nog meer geïsoleerd zijn dan anderen, omdat ze vaak niet de steun kunnen zoeken van lokale diasporagroepen of andere migranten. Het gebrek aan een ondersteunende gemeenschap (ongeacht of het louter zo wordt waargenomen of het de realiteit is) zorgt voor deze mensen voor een groter risico van extreme onzekerheid en mentale gezondheidsproblemen.
Deze risico’s verergeren ook in een tijd van sociale afzondering, vooral voor LGBTQI+ migranten die verblijven in opvangcentra waar social distancing en privacy onmogelijk zijn (bv. voor videochats) terwijl ze gedwongen worden tot social distancing met de buitenwereld (waar de meeste LGBTQI+ bewoners troost kunnen vinden). Deze asielzoekers ervaren ook meer stress en angst dan gewoonlijk met betrekking tot hun verzoek om internationale bescherming. In het kader van de huidige pandemie worden interviews en rechterlijke zittingen opgeschort of uitgesteld, en wordt de toegang tot informatie, advocaten en steungroepen schaars (als ze al bestaan).
LGBTQI+ mensen met een migratieachtergrond ervaren ook bijzonder veel stress en angst indien ze bij familieleden moeten verblijven die hen niet steunen en die hun seksuele geaardheid of genderidentiteit mogelijk niet accepteren. Hierdoor worden ze mogelijk gedwongen hun identiteit te verbergen of worden ze geconfronteerd met huiselijk geweld of algehele gedwongen ontbering. Het onvermogen om te verbinden met positieve en ondersteunende invloeden kan ernstige (gezonheids)implicaties hebben.
Het is bekend dat in het geval van gezondheidsproblemen, de resultaten over het algemeen slechter zijn binnen de LGBTQI+ bevolking en migrantengemeenschappen vanwege aanhoudende discriminatie en stigma. Dit leidt namelijk tot ongelijkheden in toegang tot, kwaliteit en beschikbaarheid van gezondheidszorg. Vooroordelen van medisch personeel kunnen in tijden als deze rampzalige gevolgen hebben, vooral bij besmettingspieken en overbelaste medische instellingen. Het is bovendien belangrijk te benadrukken dat onze doelgroep een aanzienlijk aantal mensen met hiv telt. De vertraging van of het gebrek aan toegang tot hun behandeling als (in)direct gevolg van COVID-19 maatregelen, kan leiden tot verminderde immuniteit en verhoogde kwetsbaarheid voor het coronavirus. Voor veel mensen wordt het onder de nieuwe omstandigheden moeilijker om toegang te krijgen tot testen en behandelingen. Meer informatie vindt u in de gids over “Coronavirus and HIV” van de Belgische organisatie EX-AEQUO.
Een ander voorbeeld zijn trans* en intersekse mensen die specifieke behandelingen en specialisten nodig hebben. Door de lockdown is hun toegang hiertoe mogelijk verhinderd, zij het om administratieve, financiële of geografische redenen. Bovendien worden ‘niet-urgente’ behandelingen, zoals transitiegerelateerde medische zorg, meestal uitgesteld of geannuleerd. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de fysieke en psychologische gezondheid van deze personen, zoals angst en depressie, wat soms leidt tot zelfmoord.
Recente waarnemingen bevestigen dat mensen onder de huidige omstandigheden gevoeliger zijn om nieuwe mentale gezondheidsproblemen te ontwikkelen en dat dergelijke bestaande problemen vaak verergeren. Deze situatie is bijzonder schadelijk voor mensen met een trauma in verband met medische procedures, situaties van isolement, of opsluiting. LGBTQI+ mensen worden nog steeds vaak zonder toestemming onderworpen aan invasieve fysieke en psychiatrische medische procedures, zoals corrigerende operaties bij intersekse personen en conversietherapieën. Zoals ILGA Europe verklaarde in zijn COVID-19 statement: “[…] past experience of discrimination, stigma, gatekeeping, misgendering, and non-consented procedures can deter LGBTI people from seeking medical care, leading to later entry into medical systems or no entry at all”.
Ten slotte kunnen er bijkomende gevolgen zijn voor LGBTQI + mensen met een migrantieachtergrond als gevolg van het verhoogde politietoezicht tijdens de lockdown. Zo worden regels over social distancing opgesteld rond concepten zoals huishouden en gezin die doorgaans heteronormatief begrepen worden. Relaties tussen personen van hetzelfde geslacht worden meestal afgewezen, zeker in combinatie met raciale vooroordelen. Bovendien leiden frequentere identiteitscontroles tot grotere risico’s op bekeuring, arrestatie en intimidatie van mensen zonder papieren en trans* personen met documenten die niet hun juiste huidige naam, gender en/of uiterlijk weerspiegelen.